Taekwondo Aerobik mi, Anaerobik mi?
Spor dalları ile ilgili birçok bilimsel araştırma yapılıyor. Taekwondo veya Taekwondo gibi amatör branşlarda bu araştırmalar çok az yada ulaşılması zor olabiliyor. Tabiki branş için yapılan araştırmaların yapılıp yapılmaması o sporun popülaritesiyle ilgili oluyor daha çok. Fakat bilimsel araştırmalar bir sporun ilerlemesi, bilinçli uygulanması ve kaliteli antrenmanlar yapılmasında çok büyük bir rol oynuyor.
Şimdi gelelim Taekwondo Aerobik mi, Anaerobik mi? Yada yüzde kaçı Aerobik yüzde kaçı Anaerobik? Bu konu hakkında bir araştırma bulamadım ama bu kavramların anlamı doğrultusunda Taekwondonun neresinde Aerobik neresinde Anaerobik sistem kullanıldığını ve kaba bir hesapla bir Grand Prix maçında ve bir Türkiye Şampiyonasında bu sistemlerin kullanım yüzdesini hesaplamaya çalışacağım.
Öncelikle Aerobik ve Anaerobik kavramlarını kısaca açıklayalım.
Aerobik: Uzun süreli aktivite süresince vücuda enerji sağlamak amacıyla oksijenin kullanıldığı egzersizlerdir. Anaerobik ise vücudun enerji ihtiyacını solunumdan karşılayan ve vücudu oksijensiz çalışmaya zorlayan egzersizlerdir. Kabaca Aerobik oksijenli, Anaerobik ise oksijensiz çalışmalar diyebiliriz.
Anaerobik Sistem Taekwondonun Neresinde? (Max Nabzın %80-%90 arası)
Anaerobik sistem için taekwondonun temelinde kullanılan sistem diyebiliriz. Sporcu teknik atarken, baskı kurarken, savunma yaparken, içiçe pozisyonda itişirken kısaca maç içindeki bütün pozisyonlarda bu Anaerobik sistemi kullanıyor. Bu sistem çok yoğun bir enerji kullanıma ihtiyaç duyuyor. Sporcu tüm maç boyunca bu sistemi kullanıyor fakat bir raundun sadece 30 – 40 saniyelik kısmında bu sistemi çok yüksek seviyede çıkıyor. İşte bu süreçte sporcunun nabzı max nabzın %90’nın üstüne çıkıyor ve Kırmızı, VO2max veya Maksimum alana ulaşıyor. Kaslara oksijensiz solunum yoluyla enerji sağlanıyor, vücuttaki laktik asit seviyesi kısa sürede maksimal düzeye ulaşarak laktik asidoza neden oluyor. Bu süreçte laktik asidoz nedeniyle enerji üretimi minimal düzeye düşünce vücut, performansın devam ettirilmesine izin vermez duruma geliyor. Bu nedenle bu alanda çok kısa süre performans sağlanmasına neden oluyor. Ama bu süreç sporcuyu çok yorucu ve toparlanması zor bir duruma sokuyor.
(Laktik asidoz, laktik asidin vücutta birikmesi demektir. Hücreler, enerji için glukozu kullandıklarında, laktik asit yapmaya başlar. Eğer, fazla miktarda laktik asit vücutta kalır ise denge bozulur ve kişi kendisini hasta gibi hissetmeye başlar.)
Peki Aerobik Sistem Taekwondonun Neresinde? (Max Nabzın %70-%80 arası)
Aerobik sistem taekwondonun temelini destekleyen en önemli sistemdir. Aslında Aerobik Sistem hayatımızın neredeyse her alanında kullandığımız bir sistemdir. Yürüme, yüzme, bisiklete binme gibi aktivitelerin hepsi Aerobik Sistemin kullanılmasıyla yapılır. Eğer sporcu Aerobik çalışmalarını maça hazırlık döneminde düzenli ve programlı yapmış ise müsabaka esnasında,
– Kırmızı, VO2max veya Maksimum alanda daha uzun süre kalabilir,
– Raund ve maç aralarında daha hızlı toparlanır.
– Oksijen Borçlanma süresi kısalır. (Oksijen Borçlanması: Aktiviteden sonra bütün metabolik sistemlerin tamamen normale dönmek için, fazladan alması gereken oksijen miktarı olarak tanımlanmaktadır.)
Şimdi Hesaplama Zamanı
Bir sporcunun Grand Prix maçında maçta yüzde kaç Aerobik, yüzde kaç Anaerobik sistem kullandığını kabaca hesaplamaya çalışalım.
Isınma Süresi ve Esneme: 30 Dakika
Maç süresi: 2 Dk
Raund Arası: 1 Dk
Toplam Maç Sayısı : 4
Final Dahil Maç Arası Dinlenme Süresi: 8 Dk + 2 Dk Maça Hazırlık = 10 Dk
İlk Maç Öncesi:
Hazırlık – Anaerobik = 30 Dk
Maç:
6 Dk – Anaerobik x 4 Maç = 24 Dk
2 Dk – Aerobik x 4 Maç = 8 Dk
2 Dk – Anaerobik x 4 Maç = 8 Dk
Maç Arası:
8 Dk – Aerobik x 4 Maç = 32 Dk
Anaerobik Sistem : 70 Dk
30 Dk + 24 Dk + 8 Dk + 8 Dk
Aerobik Sistem : 32 Dk
Toplam Süre : 102 Dk
Sonuç
Anaerobik Sistem Yüzdesi = 68%
Aerobik Sistem Yüzdesi = 32%
Not: Aerobik sistem zaten her durumda çalışır haldedir. Bu yüzdeler hesabında sistemin baskın olması ön plandadır.
Birde bir sporcunun Türkiye Şampiyonasında yüzde kaç Aerobik, yüzde kaç Anaerobik sistem kullandığını kabaca hesaplamaya çalışalım. Biraz gerçekçi ve sporcunun hiçbir maçı boş geçmediğini düşünerek hesap yapalım.
Isınma Süresi ve Esneme: 30 Dk
Maç süresi: 1.30 Dk
Raund Arası: 30 Saniye
Toplam Maç Sayısı : 7 (Bir çok siklet bu sayıda maç yapıyor diye bu sayıyı seçtim)
İlk 3 Maç Arası Dinlenme Süresi: (25 Dk + 5 Dk Maça Hazırlık) x 3 = 90 Dk
3. – 5. Maç Arası Dinlenme Süresi: (15 Dk + 5 Dk Maça Hazırlık) x 2 = 40 Dk
5. Maç Arası Dinlenme Süresi: 10 Dk + 5 Dk Maça Hazırlık = 15 Dk
6. Maç Arası Dinlenme Süresi: 10 Dk + 5 Dk Maça Hazırlık = 15 Dk
Maç:
4,5 Dk – Anaerobik x 7 Maç = 32,5 Dk (Maç Süresi)
15 Dk + 10 Dk + 5 Dk + 5 Dk – Anaerobik = 35 Dk (Maça Hazırlık)
1 Dk – Aerobik x 7 Maç = 7 Dk (Raund arası dinlenme)
Maç Arası:
75 Dk + 30 Dk + 5 Dk + 5 Dk – Aerobik = 115 Dk (Maç arası dinlenme)
Anaerobik Sistem : 97,5 Dk
30 Dk + 32,5 Dk + 35 Dk
Aerobik Sistem : 122 Dk
7 Dk + 115 Dk
Toplam Süre : 219,5 Dk
Sonuç
Anaerobik Sistem Yüzdesi = 44,4%
Aerobik Sistem Yüzdesi = 55,6%
Not: Aerobik sistem zaten her durumda çalışır haldedir. Bu yüzdeler hesabında sistemin baskın olması ön plandadır.
Yukarda da belirttiğim gibi bu hesaplar kabaca yapılmış ve bilimsel olarak incelenmemiş hesaplardır. Hata payı çok yüksek olmakla birlikte yine de sporcuların maçlara hazırlık süreçleri için bir yol haritası olarak değerlendirilebilir.
Merhaba Hocam, hesaplarınızda yanlışlık var. Daha doğrusu kabul noktalarınızda yanlışlık var. Anaerobik sistemin süresi daha kısa sürmeli, ayrıca maçın tamamını anaerobik sistem olarak görmüşsünüz bu pek gerçekçi değil.
Merhaba, burada maç içi mücadelelerde anaerobik sistemin kullanıldığını belirttim. Zaten 6 dakika boyunca bir sporcunun anaerobik kapasite kullanması imkansıza yakın. Sporcunun fiziksel kapasitesi maç içinde bu sistemi ne kadar kullanıp kullanmadığını, hatta bu sisteme ne kadar yaklaşıp yaklaşmadığını belirler. Burada kaba bir hesap yaptık. Bu hesap her bir sporcu için ayrıdır, fiziksel kapasitesine göre ayrı hesaplanmalıdır.
TEŞEKKÜRLER HOCAM
Serkan merhaba; makaleni okudum. Seninde belirttiğin gibi bu hesaplama genel geçer ve kaba bir hesaplama yöntemidir ve bizi sonuca direkt olarak ulaştıramayacaktır. Bu soruna bilimsel olarak yaklaşmamız gereklidir. Bunun için öncelikle federasyon veya büyük kulüp uzman antrenörlerinin atletik performans ölçümlerini özellikle elit performans sporcularının (ümitler-gençler-büyükler) kategorileri düzenli periyotlarla efor ölçümlerinin göğüs bandı ile Kah (kalp atım hızı) verilerinin alınması ve bir veri tabanının oluşturulması gerekir. Şu anda Türkiye’de bu ölçümleri takım sporları federasyonları edindikleri yazılımlarla daha aktif olarak kullanıyorlar. TTF’nin böyle bir veritabanı varmıdır bilemiyorum ama TOHM antrenörlerinin muhakkak sporcuları için bu yönde veritabanı oluşturulması gerektiği düşüncesindeyim. Örneğin 1000 elit taekwondo sporcusu verilerinin geçerli bir istatistik programı ile regresyon analizleri yapılarak ortaya anlamlı bir yüzdelik dilim çıkarılması daha doğru bir yaklaşım olabilecektir. Ayrıca çıkacak deney sonucunun, dünya ve ülkemizde eğer emsalleri varsa bunlarla karşılaştırılıp bir metaanaliz çalışması da ortaya çıkarılabilir. Diğer türlü yaklaşımların yüzeysel sonuçlara sebep olacağı aşikardır. Ben bunu geçmişte deneyimlemiş bir antrenör olarak şöyle aktarayım; 18 kişilik karma musabık sporcularımda göğüs bandı ile yaptığım bir araştırmada aynı yüklenme türlerinde sporcuların aerobik ve anaerobik seviyelerinin ölçümlemesinde çıkan sonuçların kişiden kişiye farklı olduğunu bununda bireysel farklılıklar ve MaxVO² seviyeleri ile doğru orantılı olduğunu gözlemlemiştim. Fakat denek sayısının az olması ve homojen gruplar oluşturamam sebebiyle bu deney beni genel ve gerçek sonuçlara ulaştıramadı. Kendi yaptığım yarışma dönemi 60 dakikalık interval karakterli kyorugi antrenmanında ise polar h10’dan çektiğim Kah verilerine göre ise; %34 temel aerobik – %29 gelişmiş aerobik/laktik – %26 anaerobik/laktik – %11 anerobik/alaktik ve supramaximal sonuç elde etmiştim. Buna göre sadece kendimden edindiğim sonuca göre performansımın %63 ü aerobik yüklenmeyi %37 si ise anaerobik eşik üstü yüklendiğimi gösteriyor. Ama bunun amacına hizmet ettiği tabiki söylenemez. Bunun amacına uygun olabilmesi için finale kadar 6-7 maç yapabilmiş tüm elit sporcuların sadece musabaka an süreleri dikkate alınarak (6×1.5=27dk) kah verilerinin altın standarta yakın bir araçla çekilmesi daha isabetli olacaktır. Ayrıca sınırlılık olarak şu da bir gerçek ki elit bir milli sporcu ilk maçlarında kolay maçlar atabileceğinden gerçek performansını sergilemekten imtina ederek aerobik nabız seviyelerinde olabileceğini bununda araştırma sonucunu etkileyen ayrı bir faktör olabilecektir. Bu çalışmaları şayet şimdiye kadar WT’de destekleyip yapacağı dünya ve kıta organizasyonları katılımcılarına uygulayabilseydi bu gibi tartışmalar açıklığa kavuşmuş olurdu. Sonuç olarak; geçerlilik istiyorsak daha çok sayıda denek ile yaş-siklet-cinsiyet-MaxVO²-VKI gibi parametrelere göre hazırlanmış homojen olarak oluşturulmuş gruplar veya önemli organizasyonlarda dereceye giren elit sporcuları geçerli araç ve yöntemlerle ölçümleyerek verilerini analiz ederek neticeye varmak bizleri daha kabul edilebilir sonuçlara ulaştıracaktır.
Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni – Uzman Taekwondo Antrenörü
Hocam merhaba. Mesajınız için çok teşekkür ederim gerçekten çok değerli. Emekleriniz içinde ayrıca teşekkürler. Bu kadar geç görmemin sebebi siteye giriş yapamadım. Sporcu verisi gerçekten çok değerli. Verimli antrenman yapabilmemizin en önemli bu verileri doğru işleyip uygulamak. Umarım bu tip gelişmelere hızlıca kavuşuruz. Teşekkür ederim.
Hocam tekvando için hangi kondisyon antremanları doğru olur.onun hakkında bizi aydınlatırmısınız